Podczas realizacji inwestycji możemy w pełni poczuć, że jako zespół ds. ubezpieczeń – broker, underwriter, inżynier oceny ryzyka – jesteśmy częścią dużego organizmu odpowiedzialnego za jej powodzenie.

W ostatnich latach to polska energetyka prowadziła największe projekty inwestycyjne w naszym kraju. Część z nich już się zakończyła i nowe bloki energetyczne, instalacje prośrodowiskowe oraz zmodernizowane jednostki wytwórcze znajdują się w fazie eksploatacyjnej. Pozostałe inwestycje są w dalszym ciągu w budowie. Większość z nas dowiaduje się o tych inwestycjach z obrazków telewizyjnych, internetowych informacji, na których ważne osoby wmurowują kamień węgielny pod rozpoczęcie budowy. Pod zdjęciem znajdują się opisy superinwestycji o wielomiliardowej wartości, z technologią superkrytyczną, ultrasuperkrytyczną lub ultranadkrytyczną, których świetne nazewnictwo mocno oddziałuje na wyobraźnię. Wokół jest tylko pusty plac budowy, ale oczami wyobraźni widzimy, jak za chwilę wyrośnie z niego tajemniczy obiekt, który ma kluczowe znaczenia dla bezpieczeństwa energetycznego kraju. Później ponownie na moment interesujemy się tym tematem, gdy po kilku latach już zupełnie inne ważne osoby w towarzystwie mediów przecinają wstęgę na uroczystości otwarcia. Za nimi wyłania się ogromny budynek kotłowni i maszynowni, w którego sercu projektanci, inżynierowie, producenci, robotnicy budowlani ujarzmili potężne siły natury. Co wydarzyło się w międzyczasie? Jak do tego doszło? Ile osób było w to zaangażowanych? Jak wiele problemów trzeba było rozwiązać? Jak wiele zagadnień przewidzieć i poprowadzić w ramach szczegółowej procedury?

Mam to niewątpliwe szczęście, że wraz z zespołem specjalistów z EIB jesteśmy angażowani przez inwestorów z sektora energetycznego do zadbania o stronę ubezpieczeniową tych największych projektów. Podobnie jak przy obrazkach wmurowania kamienia węgielnego czy też przecięcia wstęgi także my często skupiamy się na wyjątkowych momentach dla inwestycji. Opisujemy wyzwania związane z zaaranżowaniem kompleksowego programu ubezpieczenia składającego się z polis CAR/ EAR, ALoP, cargo, DSU, OC, ELI. Przedstawiamy wartości interesu ubezpieczeniowego związanego z inwestycją sięgające przy jednym z projektów nawet 25 mld zł, dla których należy zbudować pojemność na rynkach reasekuracyjnych. Kreślimy scenariusze powstania prawdopodobnej maksymalnej szkody (PML). Wspominamy trudne, wielomiesięczne negocjacje z potencjalnymi wykonawcami budowy oraz z ubezpieczycielami. Ale równie ciekawe rzeczy dzieją się na zapleczu – podczas wieloletniej obsługi ubezpieczeniowej inwestycji. Każda inwestycja ma swoją własną specyfikę i powinna być traktowana indywidualnie. Wyodrębniłem jednak trzy zagadnienia, dla których pokazuję, w jaki sposób ubezpieczenia dynamicznie reagują na to, co się dzieje na terenie budowy. To wycinek obrazu naszej pracy od kuchni, która przy takich inwestycjach jest wymagająca i intensywna, ale także ekscytująca.

Raporty miesięczne oraz cykliczne surveye na terenie budowy

Reasekuratorzy oczekują bardzo szerokiego zakresu danych o planowanej inwestycji, w tym także o szczegółowym charakterze. Niemniej jednak w przypadku wieloletnich inwestycji wymagania informacyjne ubezpieczycieli często nie mogą być spełnione całkowicie, z uwagi m.in. na to, że kwestie logistyczne, listy dostawców, tras przewozów, dokładnych miejsc składowania etc. na etapie przed rozpoczęciem inwestycji mają charakter wstępny i naturalne jest, że ostateczne decyzje podejmowane są w toku jej realizacji. A program ubezpieczenia inwestycji musi zostać zawarty przed tzw. NTP (Notice to Proceed), czyli Poleceniem Rozpoczęcie Prac. Zawarcie polisy jest jednym z warunków wydania NTP. Dlatego polisy muszą zawierać z jednej strony szczegółowe, zamknięte postanowienia, a z drugiej muszą posiadać otwarte rozwiązania dla dynamicznie zmieniających się założeń inwestycji i rozwiązań uzgadnianych w jej toku przez inwestora, wykonawcę, producenta czy projektanta. Warunki ubezpieczenia dużej inwestycji przewidują obowiązek comiesięcznego przekazywania raportów głównego wykonawcy z postępu prac oraz aktualizacji szczegółowego harmonogramu. Raporty odnotowują zdarzenia, które przebiegają zgodnie z planem, ale najważniejsze z punktu widzenia ubezpieczeń jest w nich to, co wykracza poza ustaloną ścieżkę, jest odchyleniem lub zidentyfikowanym problemem. Wyobraźmy sobie, że strony kontraktu na budowę zawierają aneks, który rozszerza zakres prac na instalację środowiskową (np. redukcji emisji NOx) o zmienionych parametrach wobec pierwotnie planowanych. Taka instalacja musi stać się elementem inwestycji z uwagi na nowe wymogi prawne, które weszły w życie już po zawarciu kontraktu. Strony w toku inwestycji mogą wprowadzić zmiany także w innych obszarach, takich jak przesunięcia w harmonogramie, konieczność przeprojektowania danego elementu, zmiana producenta głównej części etc. Z perspektywy ubezpieczeń są to zmiany w pierwotnym ryzyku, które wymagają niezwłocznej notyfikacji do ubezpieczyciela. Właśnie dla takich sytuacji na etapie zawierania polisy tworzymy „otwarte” postanowienia. Zapewniają one do pewnego poziomu automatyczne objęcie ochroną rozszerzenia zakresu prac oraz podwyższenia ich wartości. Dodatkowo gwarantują, że jeśli zmiany te wskazane zostaną w comiesięcznym raporcie głównego wykonawcy przekazanym ubezpieczycielowi, traktowane będą jako jemu zgłoszone.

Surveye na terenie budowy dużych inwestycji odbywają się cyklicznie. To spotkania głównego wykonawcy, inwestora, reasekuratorów, w tym inżynierów oceny ryzyka, ubezpieczycieli oraz brokera. Im bliżej etapu prób i testów, surveye odbywają się częściej, nawet dwa razy do roku. Uczestniczą w nich prawdziwi specjaliści zaangażowani w podobne projekty na całym świecie. Ich wiedza i obserwacje są nie do przecenienia. Mówią tym samym językiem co inżynierowie odpowiedzialni za określone obszary budowy, montażu, dziesiątek procedur np. prowadzenia prac spawalniczych czy dźwigowych, a na inwestycję patrzą pod kątem ubezpieczenia. Ubezpieczenia, czyli bezpieczeństwa. Dzielą się swoimi doświadczeniami. Niejednokrotnie w ramach takich dyskusji wypracowane są rozwiązania dotyczące np. zainstalowania określonego systemu przeciwpożarowego.

Międzyskładowanie czy składowanie poza terenem budowy?

W polisie CAR/EAR wyraźnie wskazuje się granice terytorialne terenu budowy. Zasadą jest, że miejsca składowania do np. 1 km od tej granicy traktowane są pod kątem ochrony ubezpieczeniowej jak sam teren budowy. Nie stosuje się wobec nich ograniczeń zakresowych lub limitów ochrony. Natomiast klauzula składowania poza terenem budowy zapewnia ochronę jedynie do określonego limitu kwotowego dla drobniejszych dostaw, które nie mogą się znaleźć na terenie budowy np. ze względów logistycznych. Klauzula jest odpowiedzią na przedstawioną już specyfikę dużych projektów – takie kwestie jak szczegółowy harmonogram dostaw ustalane są już w toku realizacji inwestycji. Dodatkowo inwestorzy zawierają polisę cargo chroniącą dostawy podczas transportu. Cargo obejmuje też tzw. międzyskładowanie. Może to być nabrzeże portu przeładunkowego, na którym przez krótki okres (ok. 2–3 dni) składowane są transporty w celu dalszego dostarczenia ich na teren budowy. Co w sytuacji, gdy takie nabrzeże jest dalej niż 1 km od terenu budowy, ale na tyle blisko, że wykonawca ocenia, że ze względów logistycznych może na nim pozostawić swoją dostawę do momentu, kiedy ten element będzie montowany na placu budowy? W takiej sytuacji cargo już nie działa, a polisa CAR/EAR zapewnia bardzo ograniczoną ochronę. Wykonawca jednak nie chce transportować tego mienia do miejsc składowania bliższych terenowi budowy. Świadomie ocenia ryzyko i wie, że najczęściej szkody zdarzają się podczas załadunku na środek transportu i wyładunku, więc ogranicza liczbę tych czynności. Chce je wykonać tylko raz w ramach jednego transportu, a nie dwóch odrębnych. Problem staje się krytyczny, gdy dotyczy mienia zwanego w polisie cargo „elementem kluczowym”. To dostawy, w których ewentualna szkoda podczas transportu ze względu na wartość lub istotność dla całego projektu może znacznie wydłużyć całą inwestycję. Jako osoby odpowiedzialne za kwestie ubezpieczeniowe powinniśmy być więc wyczuleni w takich momentach. Ponownie siadamy do stołu z ubezpieczycielami. Ustalamy zasady, na jakich dostawa będzie miała zapewnioną odpowiednią ochronę.

Łukasz Górny

Manager ds. Klientów Strategicznych EIB
Radca Prawny

+48 56 669 34 47
+48 (56) 669 34 00

lukasz.gorny@eib.com.pl
eib@eib.com.pl

Przejście do fazy eksploatacji

Pozytywne zakończenie prób i testów i rozpoczęcie pracy komercyjnej to kolejny moment wymagający zaangażowania zespołu ubezpieczeniowego. Polisy inwestycyjne kończą swoje obowiązywanie w podstawowym zakresie. Rozpoczyna się ochrona w ramach klauzul konserwacji oraz gwarancji. Dodatkowo należy zapewnić inwestorowi płynne przejście ochrony do pierwszej polisy eksploatacyjnej (od ryzyk żywiołowych oraz awaryjnych) dla nowego obiektu. Pierwsze lata eksploatacji urządzeń to tzw. faza docierania. Jak pokazują statystyki prowadzone przez największych światowych reasekuratorów specjalizujących się w ryzykach przemysłowych, „faza docierania” wiąże się z kilkukrotnie większym ryzykiem wystąpienia awarii mogących skutkować powstaniem szkód o znacznych rozmiarach. Obrazuje to tzw. krzywa wannowa (bathtub curve) ze wskaźnikiem awaryjności maszyn i urządzeń, tzw. MTBF – Mean Time Between Failures – średni czas pomiędzy awariami (poniżej). Sektor energetyczny zmaga się aktualnie z problemem koalicji antywęglowej, czyli porozumienia znacznej części rynku ubezpieczeniowego, która zadeklarowała wycofanie się z ubezpieczania przedsiębiorstw opartych na technologii węglowej. Dane z grudnia 2018 r. wskazywały na to, że od 2016 r. udział rynkowy reasekuratorów, którzy wprowadzili restrykcje w oferowaniu ochrony dla sektora węglowego, wzrósł z 3,8% do 33,4% (biorąc pod uwagę lokowaną składkę). W 2019 r. kolejni ubezpie Przejście do fazy eksploatacji Pozytywne zakończenie prób i testów i rozpoczęcie pracy komercyjnej to kolejny moment wymagający zaangażowania zespołu ubezpieczeniowego. Polisy inwestycyjne kończą swoje obowiązywanie w podstawowym zakresie. Rozpoczyna się ochrona w ramach klauzul konserwacji oraz gwarancji. Dodatkowo należy zapewnić inwestorowi płynne przejście ochrony do pierwszej polisy eksploatacyjnej (od ryzyk żywiołowych oraz awaryjnych) dla nowego obiektu. Pierwsze lata eksploatacji urządzeń to tzw. faza docierania. Jak pokazują statystyki prowadzone przez największych światowych reasekuratorów specjalizujących się w ryzykach przemysłowych, „faza docierania” wiąże się z kilkukrotnie większym ryzykiem wystąpienia awarii mogących skutkować powstaniem szkód o znacznych rozmiarach. Obrazuje to tzw. krzywa wannowa (bathtub curve) ze wskaźnikiem awaryjności maszyn i urządzeń, tzw. MTBF – Mean Time Between Failures – średni czas pomiędzy awariami (poniżej). Sektor energetyczny zmaga się aktualnie z problemem koalicji antywęglowej, czyli porozumienia znacznej części rynku ubezpieczeniowego, która zadeklarowała wycofanie się z ubezpieczania przedsiębiorstw opartych na technologii węglowej. Dane z grudnia 2018 r. wskazywały na to, że od 2016 r. udział rynkowy reasekuratorów, którzy wprowadzili restrykcje w oferowaniu ochrony dla sektora węglowego, wzrósł z 3,8% do 33,4% (biorąc pod uwagę lokowaną składkę). W 2019 r. kolejni ubezpieczyciele wychodzą z ubezpieczeń „węgla”. Poszukiwanie ochrony dla nowego obiektu energetycznego po zakończonej fazie inwestycyjnej jest więc dużym wyzwaniem. W aktualnej sytuacji rynkowej tym bardziej efektywna okazuje się wcześniej wybrana formuła ubezpieczenia typu Buil d&Operate (B&O), zapewniająca ochronę dla fazy inwestycyjnej oraz operacyjnej. W założeniach zapewnia ona płynne przejście pomiędzy tymi fazami, z gwarancją warunków ochrony na pierwszy wskazany okres eksploatacji. Ale także przy takiej polisie w tym momencie należy być uważnym. Ubezpieczyciele przyjmują obiekt do ochrony eksploatacyjnej pod warunkiem, że nie posiada on wad krytycznych. Standardem jest, że przy odbiorze obiektu sporządza się listę wad i usterek, które mogą być skategoryzowane pod kątem istotności. Ich łączna liczba może wynieść nawet kilka tysięcy, a te najistotniejsze mogą być opisane jako np. podwyższone drgania, podwyższone grzanie danego elementu. Suchy opis wady może brzmieć niepokojąco, dlatego ważne jest, aby wspólnie z inżynierami inwestora potwierdzić i wyjaśnić ubezpieczycielowi, że żadna z tych wad nie ma charakteru limitującego, tzn. takiego, który blokowałby przyjęcie obiektu do użytkowania i jego bezpieczną eksploatację.

Podczas realizacji inwestycji możemy w pełni poczuć, że jako zespół ds. ubezpieczeń – broker, underwriter, inżynier oceny ryzyka – jesteśmy częścią dużego organizmu odpowiedzialnego za jej powodzenie. Jednym z wielu trybików, ale w określonych momentach na tyle istotnym, że mamy wpływ na konkretne decyzje podejmowane na placu budowy. I moment przecięcia wstęgi podczas uroczystości otwarcia jest w jakiejś części także naszym wspólnym sukcesem.

Źródło: Miesięcznik Ubezpieczeniowy nr 09/2019 https://miesiecznikubezpieczeniowy.pl/mu/MU.pdf